Στην καρδιά της Χώρας της Μυκόνου, μακριά από τα φώτα της σύγχρονης διασκέδασης, τα ιστορικά «Τρία Πηγάδια» στέκουν ως θεματοφύλακες μιας άλλης εποχής. Σε ένα οδοιπορικό στην παράδοση, ο Μίλτος Ατζαμόγλου, μαζί με τις κυρίες Άννα Μπατή και Άννα Αθυμαρίτη (Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Μυκόνου), μας μεταφέρουν στα έθιμα που σημάδεψαν την κοινωνική ζωή του νησιού: τον Κλήδονα και το Αμίλητο Νερό.

Τα Τρία Πηγάδια: Πηγή Ζωής και Μύθων

Το σημείο δεν είναι τυχαίο. Τα Τρία Πηγάδια, που χρονολογούνται τουλάχιστον από το 1600, αποτελούσαν τη βασική πηγή ύδρευσης για τα νοικοκυριά της Χώρας . Η λαϊκή παράδοση, όμως, τα προίκισε με έναν γοητευτικό μύθο: όποιος περαστικός έπινε νερό από εκεί, ήταν γραφτό να παντρευτεί και να ριζώσει στο νησί. Όπως λέει και το παραδοσιακό τραγούδι: «Ένα νερό στη Μύκονο το λέν’ Τρία Πηγάδια, που πίνουν και παντρεύονται όλα τα παλικάρια»

Το Έθιμο του Κλήδονα και το Αμίλητο Νερό

Η κορύφωση των εθίμων γινόταν την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού του Κλήδονα (ή Φωταριστή), στις 23 Ιουνίου. Η λέξη «Κλήδονας», με ρίζες ομηρικές, σημαίνει τον οιωνό, το μήνυμα για το μέλλον

Η διαδικασία ξεκινούσε με τις ανύπαντρες κοπέλες να μεταφέρουν το «Αμίλητο Νερό». Γέμιζαν τις στάμνες τους από τα πηγάδια και έπρεπε να επιστρέψουν σπίτι χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν, παρά τα πειράγματα που δέχονταν στον δρόμο. Η παράδοση ήθελε το πρώτο αντρικό όνομα που θα άκουγαν στη διαδρομή να είναι και το όνομα του μελλοντικού τους συζύγου.

Η Μαγεία της Μαντείας και η Σάτιρα

Το νερό έμενε όλο το βράδυ κάτω από το φως των άστρων («αστρονομιζόταν»). Την επόμενη μέρα, μετά το άναμμα και το πήδημα της φωτιάς, άνοιγε ο Κλήδονας. Μέσα στο αγγείο, οι κοπέλες είχαν ρίξει προσωπικά αντικείμενα (τα λεγόμενα «ριζικάρια»), όπως φρούτα ή κοσμήματα .

Η διαδικασία του ανοίγματος συνοδευόταν από σκωπτικά και συχνά «αθυρόστομα» δίστιχα, τα οποία απάγγελλαν γυναίκες με ταλέντο στον στίχο, όπως η κα Άννα Μπατή. Τα τραγούδια αυτά, άλλοτε πειρακτικά και άλλοτε ερωτικά, αντιστοιχούσαν στο αντικείμενο που ανασυρόταν τυχαία από το αγγείο, «προφητεύοντας» την τύχη του κατόχου του. Παράλληλα, γινόταν και η μαντεία με το λιώσιμο του μολυβιού, όπου τα σχήματα που έπαιρνε το μέταλλο μέσα στο κρύο νερό ερμηνεύονταν ως σημάδια για το επάγγελμα του μελλοντικού συζύγου.

Η Παράδοση Σήμερα

Χάρη στις προσπάθειες του Συλλόγου Γυναικών Μυκόνου, τα έθιμα αυτά δεν έχουν χαθεί. Αναβιώνουν κάθε χρόνο, θυμίζοντας στους παλαιότερους και διδάσκοντας στους νεότερους ότι η Μύκονος διατηρεί ζωντανή την ψυχή και την ιστορία της πίσω από τη βιτρίνα του τουρισμού