Στον κόσμο των παιδικών βιβλίων, όπου η φαντασία συναντά τη γνώση, ξεχωρίζει ένα νέο έργο που υπόσχεται να αποτελέσει πολύτιμο «εργαλείο» για μικρούς και μεγάλους. Η ψυχολόγος Ευαγγελία Μπάτου παρουσιάζει το πρώτο της παιδικό βιβλίο, «Το Ουράνιο Τόξο των Συναισθημάτων», ένα βιβλίο γεμάτο χρώματα, εικόνες και, κυρίως, καρδιά. Μέσα από τις σελίδες του, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να “αγκαλιάζουν” τα συναισθήματά τους με τρόπο παιγνιώδη και δημιουργικό. Είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με την κυρία Μπάτου για την έμπνευση πίσω από αυτό το ξεχωριστό εγχείρημα, τον ρόλο της ψυχολογίας στη συγγραφή και το πόσο σημαντικό είναι να “εκπαιδεύουμε” τα παιδιά στην συναισθηματική τους νοημοσύνη από μικρή ηλικία.

-24/7 : Κυρία Μπάτου, σας καλωσορίζουμε! Το παιδικό σας βιβλίο, «Το Ουράνιο Τόξο των Συναισθημάτων», έχει ήδη ξεχωρίσει. Τι σας ενέπνευσε να γράψετε ένα βιβλίο για τα συναισθήματα, ειδικά για παιδιά, και μάλιστα αυτή την περίοδο;

-Ε.Μ : Σας ευχαριστώ ειλικρινά για την πρόσκληση. Το βιβλίο αυτό, το τρίτο μου παιδί, όπως μου αρέσει να το αποκαλώ, το εμπνεύστηκα παρατηρώντας τα δύο μου αληθινά παιδιά. Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά τους, προσπαθώντας να τους τα εξηγήσω με γλώσσα κοντά στην ηλικία τους και όσο το δυνατόν κατανοητή, ένιωσα πως η εικόνα θα βοηθούσε ακόμα περισσότερο . Η ταλαντούχα εικονογράφος του βιβλίου μας , η Ευγενία Γρυπάρη, αγαπά να ζωγραφίζει γυναικείες φιγούρες και έτσι επηρεασμένη από τα μικρά μου κορίτσια και τις δημιουργίες της Εύας οραματίστηκα τα συναισθήματα ως μικρά κοριτσάκια που παίζουν, μαλώνουν, τα βρίσκουν αλλά είναι πάντα η μια κοντά στην άλλη. Αποτέλεσμα είναι το βιβλίο μας!

-24/7 : Ως ψυχολόγος, έχετε βαθιά γνώση της συναισθηματικής ανάπτυξης. Πώς η επαγγελματική σας ιδιότητα επηρέασε τη συγγραφή του βιβλίου και ποιες ψυχολογικές αρχές ενσωματώσατε σε αυτό;

-Ε.Μ : Ως ψυχολόγος γνωρίζω πόσο σημαντική είναι συναισθηματική αναγνώριση και στα παιδιά και στους ενήλικες. Πολλές φορές στο γραφείο θα ακούσω την ατάκα « δε ξέρω πω αισθάνομαι γι’ αυτό» ή με ρωτάνε « πόσα συναισθήματα υπάρχουν;» κι αυτό δείχνει ότι οι άνθρωποι τώρα τελευταία αρχίσαμε να μιλάμε γι αυτά. Και όχι επειδή ήμασταν συναισθηματικά φτωχοί αλλά επειδή πολλοί από μας δεν είχαν ή ακόμα και σήμερα δεν έχουν τις λέξεις, συνήθως επειδή δεν τις άκουσαν μέσα στο σπίτι που μεγάλωσαν.

Στην ψυχολογία έχουμε τον όρο εκδραμάτιση, όταν δηλαδή κάποιος κατακλύζεται από το συναίσθημα και δε μπορεί να το εκφράσει λεκτικά αλλά μόνο με πράξεις. Συνήθως έχει να κάνει με την αυτορρύθμιση του ατόμου και κατά πόσο αυτή έχει διδαχθεί στο άτομο κατά την παιδική ηλικία..

Έχοντας λοιπόν στο νου την αυτορρύθμιση, την ικανότητα του ατόμου «να αντέχει» το συναίσθημά του, το πρώτο βήμα είναι να δώσουμε «σάρκα και οστά» στο συναίσθημα.

-24/7 : Ο τίτλος είναι πολύ παραστατικός: «Το Ουράνιο Τόξο των Συναισθημάτων». Γιατί επιλέξατε το ουράνιο τόξο ως μεταφορά για τα συναισθήματα; Τι συμβολίζει για εσάς και για το μήνυμα του βιβλίου;

-Ε.Μ : Τα χρώματα του ουράνιου τόξου συμβολίζουν τα συναισθήματα. Όπως δε θα μπορούσε να υπάρξει το ουράνιο τόξο αποκλείοντας κάποια χρώματα, έτσι κι εμείς σαν προσωπικότητες δεν είναι δυνατό να αποκλείουμε κάποια συναισθήματα και να κρατάμε μόνο αυτά με τα οποία είμαστε πιο άνετοι.

Η ζήλεια, η ενοχή, η ντροπή, ο φόβος, ο θυμός, η ανησυχία είναι και αυτά συναισθήματα, είναι φυσιολογικές ανθρώπινες αντιδράσεις και όσο πιο πολύ μιλάμε γι’ αυτά τόσο λιγότερο θα μας τρομάζουν. Όταν καταλάβω τι κρύβεται πίσω από τη ντροπή μου για παράδειγμα, η ντροπή μου σιγά σιγά θα φθίνει ή δε θα με επηρεάζει τόσο πολύ. Αν πίσω από το θυμό μου δω ποιες ανάγκες μου δεν ικανοποιούνται και επικεντρωθώ σε αυτές, τότε ο θυμός μου θα καταλαγιάσει κ.ο.κ.

Επομένως, μπορεί τώρα να είμαι μπλε, μετά να είμαι ροζ και αύριο κόκκινο, αλλά συνολικά αποτελούμαι από όλα τα χρώματα, από όλα τα συναισθήματα.

-24/7 :Στο κείμενό σας αναφέρετε ότι το βιβλίο είναι «ένα εργαλείο για μικρούς και μεγάλους». Πώς μπορεί να βοηθήσει συγκεκριμένα τους ενήλικες (γονείς, εκπαιδευτικούς) να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα, τα δικά τους αλλά και των παιδιών;

-Ε.Μ : Πολλές φορές όταν διαβάζω το βιβλίο στα παιδιά ( και το έχω κάνει ήδη πολλές!) πιάνω τον εαυτό μου να ταυτίζεται κάθε φορά με ένα άλλο συναίσθημα ή επαναφέρω στη μνήμη στιγμές από το παρελθόν που κάποιο συναίσθημα ήταν τόσο κυρίαρχο που δεν άφηνε χώρο για άλλο. Βοηθάει πολύ όταν βλέπεις πώς θα ήταν ένας άνθρωπος ,στην προκειμένη περίπτωση ένα κορίτσι, αν το έλεγαν ντροπή, ανησυχία, λύπη ή ενοχή, ώστε όταν έρθει η ώρα να το αναγνωρίσεις και να του δώσεις χώρο να υπάρχει. Όπως είπα και πριν και λέω και στο βιβλίο, μόνο μέσα από τους γονείς ξεκινά η συναισθηματική αγωγή και η καλλιέργεια συναισθηματικής νοημοσύνης.

-24/7 : Γιατί θεωρείτε τόσο σημαντικό, ειδικά στη σημερινή εποχή, τα παιδιά να αποκτήσουν αυτή τη συναισθηματική καλλιέργεια από μικρή ηλικία; Ποια είναι τα οφέλη για την ψυχική τους υγεία και τις σχέσεις τους;

-Ε.Μ : Όταν έχουμε ενήλικες που ταλαιπωρούνται από ψυχικές ή ψυχοσωματικές διαταραχές, όταν οι έφηβοί μας έχουν αυξημένη επιθετικότητα και χαμηλή κοινωνικοποίηση ή ενσυναίσθηση, το πιο εύκολο είναι να κατηγορήσουμε τα κινητά ή το σύγχρονο τρόπο ζωής. Αν όμως δούμε εμάς, θα δούμε ότι τα προηγούμενα χρόνια κοπιάσαμε πολύ να πάμε τα παιδιά μας σε 1002 δραστηριότητες και τρέχαμε τόσο πολύ, που δε βρήκαμε χρόνο να τα ακούσουμε, να τα ρωτήσουμε τι τους αρέσει και τελικά να σκεφτούμε αν λειτουργούμε όλοι στον αυτόματο πιλότο, σε μια κατάσταση αυτό που λέμε « να βγαίνει η καθημερινότητα» χωρίς να δίνουμε νόημα στη μέρα μας. Φανταστείτε τα συναισθήματα σαν αέρα μέσα σε χρωματιστά μπαλόνια. Μου έχουν μάθει το μπορώ να δείχνω χαρά, αλλά όχι θυμό για παράδειγμα. Κάθε φορά που εξωτερικεύω το συναίσθημα βγαίνει αέρας από το μπαλόνι, ο θυμός όμως που δε βγαίνει φουσκώνει το μπαλόνι και όταν γίνεται το μπαμ συνήθως εμφανίζεται το σύμπτωμα. Ας έχουμε επίγνωση του τι μας συμβαίνει, να παρατηρούμε το σώμα μας και ας το διδάξουμε και στα παιδιά.

-24/7 : Η δημιουργία ενός παιδικού βιβλίου απαιτεί φαντασία και αγάπη, όπως αναφέρατε. Πώς ήταν η εμπειρία της συγγραφής αυτού του βιβλίου για εσάς προσωπικά;

-Ε.Μ : Η συγγραφή ήταν πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου, γιατί ούσα φίλη του βιβλίου από μικρή κι έχοντας τελειώσει Αγγλική Φιλολογία ήμουν ανέκαθεν κοντά στη λογοτεχνία. Η λογοτεχνία μπορεί να είναι στήριγμα, να ανοίγει ορίζοντες, να παρακινεί για αλλαγή ή να διαμορφώσει συνειδήσεις. Για μένα προσωπικά τώρα που έκανα την αρχή είμαι σίγουρη ότι δε θα σταματήσω!

-24/7 : Εκτός από την ανάγνωση, υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι ή δραστηριότητες που προτείνετε στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς για να αξιοποιήσουν περαιτέρω το βιβλίο;

-Ε.Μ : Διαβάζοντας το κάθε συναίσθημα μπορούμε να ρωτήσουμε το παιδί πότε θυμάται να ένιωσε παρόμοια ή να μοιραστούμε εμείς μια δική μας εμπειρία. Στο τέλος θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε ποιο συναίσθημα ξεχώρισε και γιατί και να το ζωγραφίσουμε μαζί. ¨η να φτιάξουμε τον πύργο του εαυτού μας και κάθε δωμάτιο να δίνει χώρο σε ένα συναίσθημα.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συζητήσουν για την αξία της έκφρασης μέσα στην τάξη, να το συνδυάσουν με μουσική και κίνηση ή να διαβάσουν το βιβλίο ζητώντας τα παιδιά να οραματιστούν και να ζωγραφίσουν το συναίσθημα ή την εικόνα που τους έμεινε.

-24/7 :Ποιο είναι το βασικότερο μήνυμα που θα θέλατε να μείνει στους μικρούς (αλλά και στους μεγάλους) αναγνώστες μετά το κλείσιμο της τελευταίας σελίδας του «Ουράνιου Τόξου των Συναισθημάτων»;

-Ε.Μ : «Τον πύργο είπαν εαυτό

Του δώσαν τα χρώματά τους

Τον έκανα χρωματιστό

Βάλαν τα δυνατά τους.

Και κάθε χρώμα φώτιζε του εαυτού τις όψεις

Τα είπαν συναισθήματα, κανένα να μην κόψεις».

Υπάρχουν στα σχέδιά σας και άλλες συγγραφικές δουλειές ή δράσεις που σχετίζονται με την ψυχολογία και την εκπαίδευση, βασισμένες στην εμπειρία σας από αυτό το βιβλίο;

-Ε.Μ : Έχω προγραμματίσει πολλές βιβλιοπαρουσιάσεις σε μέρη της Ελλάδας ξεκινώντας από Τη Μύκονο στο funbox στις 16 Ιουνίου στις 6 το απόγευμα και μετά Σύρο, Τήνο αλλά και βόρεια Ελλάδα.

Πάντα δέχομαι στο γραφείο μου ή διαδικτυακά όσους χρειάζονται τις υπηρεσίες μου.

Είμαι πάντα πρόθυμη να συμμετέχω σε πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις ιδιαίτερα στο νησί μας που αγαπώ και χαίρομαι να βλέπω ότι προοδεύουμε σε τομείς όπως πολιτισμό ή αθλητισμό.

Πέρυσι φτιάξαμε μια ανοιχτή ομάδα αυτογνωσίας στο χωριό που φέρναμε θέματα προς συζήτηση και πήγε πάρα πολύ καλά οπότε πιθανόν να συνεχιστεί και τον επόμενο χειμώνα.

Φωτογραφίες : Αλεξάνδρα Ντομπρέσκα