Σε ένα αποκαλυπτικό βίντεο, ο Γιώργος Ξενάριος μας ξεναγεί στον κόσμο της παραδοσιακής ξερολιθιάς της Μυκόνου, μιας αρχιτεκτονικής τεχνικής που, δυστυχώς, τείνει να εκλείψει. Οι ξερολιθιές, που χρονολογούνται ιστορικά για την οριοθέτηση ιδιοκτησιών και τη δημιουργία περιφράξεων για ζώα, αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του κυκλαδίτικου τοπίου.
Ο κ. Ξενάριος αναλύει τη διαδικασία κατασκευής αυτών των τοίχων, τονίζοντας τη σημασία μιας σταθερής βάσης και την προσεκτική τοποθέτηση των λίθων για να αλληλοϋποστηρίζονται. Η τελευταία στρώση μεγάλων λίθων ονομάζεται “πλάκωμα“. Πέρα από την οριοθέτηση, οι ξερολιθιές χρησιμοποιούνταν για τη δημιουργία αναβαθμίδων σε επικλινή εδάφη, αποτρέποντας τη διάβρωση του εδάφους και διαχειριζόμενες την απορροή των υδάτων.
Η κατασκευή βασιζόταν αποκλειστικά σε τοπικά υλικά, κυρίως πέτρες που συλλέγονταν από τα χωράφια, και τοπικό ασβέστη για το σοβάτισμα, χωρίς τη χρήση τσιμέντου στις παλαιότερες κατασκευές. Συχνά, η ανέγερση αυτών των δομών ήταν μια συλλογική προσπάθεια, με γείτονες να βοηθούν ο ένας τον άλλον.
Ο κ. Ξενάριος περιγράφει επίσης ειδικά ανοίγματα στους τοίχους: τα “σταύρια” για τα πρόβατα, τα οποία μπορούσαν να ανοίγουν και να κλείνουν προσωρινά, και τα “ομπάτι” για μεγαλύτερα ζώα όπως αγελάδες και γαϊδούρια. Το “πάτημα” αναφέρεται σε μια μεγάλη πέτρα που προεξέχει από τον τοίχο, χρησιμοποιούμενη ως σκαλοπάτι για τη διάβαση από τη μια ιδιοκτησία στην άλλη.
Δυστυχώς, η παράδοση της κατασκευής ξερολιθιών φθίνει, καθώς οι νεότερες γενιές στρέφονται στην εκπαίδευση και βρίσκουν τη δουλειά σωματικά απαιτητική. Ο κ. Ξενάριος υπογραμμίζει ότι οι ξερολιθιές είναι αισθητικά ευχάριστες και ενσωματώνονται άψογα με το μυκονιάτικο τοπίο, σε αντίθεση με τις σύγχρονες κατασκευές που χρησιμοποιούν τσιμέντο. Δεν απαιτούν αγορασμένα υλικά, βασιζόμενες αποκλειστικά στη φυσική πέτρα.
Αυτή η παραδοσιακή τεχνική αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Μυκόνου και αξίζει να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές.
