Οι Data Journalists φέρνουν για πρώτη φορά στο φως την εσωτερική έκθεση της Hellenic Train για το έγκλημα των Τεμπών και 27 αδημοσίευτες φωτογραφίες από το σημείο της τραγωδίας.
- «Το μεσημέρι (της Παρασκευής 3/3/2023) ενημερώθηκα από τον κ. Ξιφαρά ότι το κατεστραμμένο τροχαίο υλικό πρέπει να απομακρυνθεί μέχρι τη Δευτέρα το πρωί».
- «Βρέθηκαν πετρελαϊκά υπολείμματα του τροχαίου υλικού στο κανάλι απορροής και… καθαρίστηκαν με στουπιά και υφάσματα και το κανάλι παραδόθηκε καθαρό τη Δευτέρα. Τα πανιά που χρησιμοποιήθηκαν τοποθετήθηκαν σε δοχεία για να αντιμετωπιστούν ως σκουπίδια».
- Γιάννης Ξιφαράς: Ποιος είναι ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και γιατί δεν κλήθηκε να καταθέσει στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής παρά το γεγονός ότι εκτός από την εντολή για το μπάζωμα, ήταν εκείνος που διαχειριζόταν τα θέματα του σιδηροδρόμου (σύμβαση 717) τόσο επί Κ. Αχ. Καραμανλή όσο και επί Γ. Γεραπετρίτη.
Ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για την επιχείρηση «λαμπίκο» που στήθηκε από τις πρώτες ώρες στον τόπο του εγκλήματος των Τεμπών με τους 57 νεκρούς και τους 180 τραυματίες, περιλαμβάνονται σε εσωτερική έκθεση της Hellenic Train. Το κείμενο που συνοδεύεται από δικές του φωτογραφίες, συντάσσει στέλεχος της εταιρείας που κατονομάζει ευθέως ως εντολέα της τάχιστης απομάκρυνσης κάθε συντριμμιού, τον τότε Γενικό Γραμματέα Μεταφορών, Ιωάννη Ξιφαρά.
«Το μεσημέρι (της Παρασκευής 3/3/2023) ενημερώθηκα από τον κ. Ξιφαρά ότι το κατεστραμμένο τροχαίο υλικό πρέπει να απομακρυνθεί το συντομότερο δυνατό», γράφει το στέλεχος, τα στοιχεία του οποίου βρίσκονται στην διάθεση των Data Journalists. Και συνεχίζει εξηγώντας ότι η εντολή ήταν μέχρι το Σαββατοκύριακο, δηλαδή τέσσερις ημέρες μετά το τραγικό δυστύχημα, να έχουν απομακρυνθεί όλα τα συντρίμμια των τρένων ώστε τουλάχιστον μία από τις δύο τροχιές να παραδοθεί την Δευτέρα το πρωί για να ξεκινήσει εργασίες ο ΟΣΕ, λες και τα δρομολόγια θα ξεκινούσαν αμέσως ενώ πέρασε ένας ολόκληρος μήνας μέχρι να συμβεί αυτό.
Η περιγραφή της απομάκρυνσης κάθε αποδεικτικού στοιχείου από το πεδίο της τραγωδίας που κάνει το στέλεχος της Hellenic Train, δεν έχει καμία σχέση με τα αυστηρά πρωτόκολλα της διερεύνησης που τηρούνται διεθνώς. Ο τρόπος με τον οποίο τα συντρίμμια σκορπίζονται μετά από μια μετωπική σύγκρουση δύο τρένων, είναι υλικό απολύτως απαραίτητο για εκείνους που θα αναλάβουν να διερευνήσουν τα αίτια του δυστυχήματος προκειμένου να μην επαναληφθεί.
Δυστυχώς, στην περίπτωση των Τεμπών, η κυβέρνηση λειτούργησε σαν να μην είχε συμβεί σιδηροδρομικό δυστύχημα αλλά κάποιο οργιώδες πάρτι και οι υπεύθυνοι έπρεπε να εξαφανίσουν τα στοιχεία πριν επιστρέψει το…αφεντικό. Το στέλεχος της Hellenic Train, που έχει δώσει κατάθεση και στον ανακριτή, ξεκινά την περιγραφή από τις πρώτες ώρες που εκείνος έφτασε στα Τεμπη, πριν ακόμη ξημερώσει.
Μιλά για ένα πλήθος υπαλλήλων της Hellenic Train, αλλά και άλλων φορέων που μπήκαν ανάμεσα στις διαλυμένες λαμαρίνες και άρχισαν να τις μετακινούν χωρίς να εξετάζουν αν είχε προηγουμένως αποτυπωθεί η κατάστασή τους από κάποιον ερευνητή. Ολες οι συνεννοήσεις γίνονται με την Πυροσβεστική και την Αστυνομία τις πρώτες δύο ημέρες (1-2 Μαρτίου 2023) ενώ μόνο την Παρασκευή αρχίζει και γίνεται λόγος για τις εντολές του ανακριτή και τους πραγματογνώμονες που είχαν ορισθεί από εκείνον, δηλαδή εκείνους που αποφάνθηκαν ότι για την πυρκαγιά ευθύνονται τα έλαια σιλικόνης.
Υπενθυμίζεται ότι στο έγκλημα των Τεμπών η κυβέρνηση παραβίασε τον νόμο 5014 που η ίδια είχε ψηφίσει τον Ιανουάριο του 2023. Βάσει αυτού του νόμου, η διερεύνηση ενός σιδηροδρομικού ατυχήματος γίνεται υποχρεωτικά από ειδικό φορέα, τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ). Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ είναι εκείνος που δεσμεύει και αποδεσμεύει τον χώρο του δυστυχήματος αφού συγκεντρώσει το απαραίτητο υλικό. Ο ίδιος νόμος ορίζει ότι εάν δεν έχει συσταθεί ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ, το έργο του αναλαμβάνει η Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων (ΕΔΑΑΠ) που προϋπήρχε. Η κυβέρνηση δεν είχε συστήσει τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ ούτε έστειλε την ΕΔΑΑΠ με αποτέλεσμα την διερεύνηση να αναλάβουν πραγματογνώμονες της Τροχαίας, που δεν κατάφεραν να αποτρέψουν το μπάζωμα και την απώλεια αποδεικτικών στοιχείων.
Ας δούμε, όμως, τα βασικά σημεία της περιγραφής για την όλη διαδικασία, που κάνει το στέλεχος της Hellenic Train στην έκθεσή του. Σημειώνεται ότι το αρχικό κείμενο είναι γραμμένο στα αγγλικά προκειμένου να διαβάζεται από τα ξένα στελέχη της εταιρείας:
Ξημερώματα Τετάρτης 1ης Μαρτιου 2023
Το στέλεχος αναφέρει ότι μαθαίνει για το δυστύχημα με την Ιντερσίτι 62 στις 23:43, δηλαδή 25 λεπτά από την στιγμή της μετωπικής σύγκρουσης. Παραθέτει ένας πλήθος τηλεφωνημάτων με άλλα στελέχη της Hellenic Train από την Αθήνα, την Βόρεια Ελλάδα και την Λάρισα. Λέει επίσης ότι μέσα στη νύχτα συνεννοείται για να φθάσουν στα Τέμπη γερανοί της εταιρείας και φορτηγά που εδρεύουν στον Πειραιά. Οι πρώτες του διαπιστώσεις, πάντως, αφορούν όχι στην επιβατική αλλά στην εμπορική αμαξοστοιχία:
«Από τον πρώτο έλεγχο διαπιστώσαμε ότι τα τελευταία οκτώ βαγόνια της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας δεν είχαν εκτροχιαστεί και θα μπορούσαν να απομακρυνθούν σιδηροδρομικώς από το σημείο. Για το λόγο αυτό δόθηκε εντολή σε σωστική ομάδα από τη Θεσσαλονίκη να φέρει και δύο MLW (δηζελάμαξες καναδικής κατασκευής που χρησιμοποιούνται για να ρυμουλκούν φορτία) για τη μεταφορά των βαγονιών με το φορτίο τους στη Θεσσαλονίκη».
Αφού η απομάκρυνση των φορτίων έχει δρομολογηθεί, η περιγραφή στρέφεται στα συντρίμμια και πάλι του εμπορικού τρένου: «Οι δύο ηλεκτρομηχανές της εμπορικής (με αριθμούς 120022 και 120012) είχαν καταστραφεί ενώ σοβαρές καταστροφές εμφάνιζαν τα βαγόνια με τα μεταλλικά ελάσματα. Τα κομμάτια του κατεστραμμένου τροχαίου υλικού και των φορτίων, είχαν διασκορπιστεί στην περιοχή».
Αίσθηση προκαλεί ότι δεν γίνεται καμία περιγραφή σχετικά με τη φωτιά που καίει για αρκετές ώρες, τις αναθυμιάσεις και τα εγκαύματα που έχουμε διαβάσει σε άλλες μαρτυρίες διασωθέντων επιβατών και διασωστών. Η καταγραφή της κατάστασης συνεχίζεται τώρα για το επιβατικό τρένο:
«Στην επιβατική IC62, βρέθηκε ότι τα δύο τελευταία βαγόνια (με αριθμούς 6-2096563 και 7-2096507) παρέμεναν στις ράγες, το τεταρτο και το πέμπτο (με αριθμούς 2096569 και 2096567) είχαν εκτροχιαστεί δίπλα στις γραμμές, το τρίτο (2096503) ήταν σε κάθετη θέση και τα υπόλοιπα, η ηλεκτρομηχανή (120023), η πρώτη θέση (8496019), το εστιατόριο (8896734) είχαν μετατραπεί όλα μαζί σε μία μάζα».
Κάπου εδώ αρχίζουν οι μετακινήσεις με μια πρώτη αναφορά στους αγνοούμενους: «Στην πλευρά του επιβατικού τρένου, ξεκίνησε η μετακίνηση του κατεστραμμένου τροχαίου υλικού από τον εργολάβο γερανών που είχε καλέσει η Περιφέρεια, στον βαθμό που γνωρίζω. Η δουλειά έγινε σε συνεννόηση με την Πυροσβεστική και την ΕΜΑΚ, οι οποίες ήταν υπεύθυνες για τον εντοπισμό και την διαχείριση των αγνοουμένων ατόμων». Το απόγευμα της 1ης Μαρτίου, φτάνουν οι γερανοί της Hellenic Train και ξεκινούν «εργασία στην πλευρά του εμπορικού τρένου για την απομάκρυνση των συντριμμιών από τις δύο ηλεκτρομηχανές».
Πέμπτη 2 Μαρτίου 2023
Μια ημέρα και δύο νύχτες έχουν περάσει από την ώρα της μετωπικής και το πρωί της Πέμπτης εντοπίζονται οι νεκροί μηχανοδηγοί της εμπορικής:
«Το πρωί ξεκίνησε η μετακίνηση κομματιών από το τροχαίο υλικό στην πλευρά του επιβατικού τρένου, σε συνεργασία με την Πυροσβεστική για τον εντοπισμό αγνοουμένων από το πλήρωμα. Ο γερανός της εταιρείας ξεκίνησε την διαδικασία μετακίνησης της πρώτης ηλεκτρομηχανής (120022) της εμπορικής. Στο ξεκίνημα των εργασιών, εντοπίστηκαν ίχνη ανθρωπίνου σώματος και η Πυροσβεστική ανέλαβε να ελέγξει ολόκληρο τον θάλαμο».
Οι εργασίες συνεχίζονται χωρίς να γίνεται καμία αναφορά σε διερευνητές που συλλέγουν στοιχεία και θα μπορούσαν για τον λόγο αυτό να διαταράξουν την διακοπή της απομάκρυνσης των συντριμμιών.
«Στις 14:17 αναχώρησαν τα οκτώ βαγόνια της εμπορικής για Θεσσαλονίκη, αφού δόθηκε η άδεια από την Πυροσβεστική και την Αστυνομία. Συνοδεύονταν από δύο τεχνικούς για να ελέγχουν την σύνθεση καθ’ οδόν».
Παρασκευή 3 Μαρτίου 2023
Η περιγραφή της τρίτης ημέρας ξεκινά με ένα πλήθος εργαζομένων της Hellenic Train που έχουν φτάσει στα Τέμπη από Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Βόλο, Πειραιά και Ρέντη. Γίνεται και η πρώτη δειλή αναφορά για περιορισμούς στη μετακίνηση συντριμμιών:
«Ενημερώθηκα από τον κ. Βλαχογιάννη, αρμόδιο της αστυνομίας για την προανάκριση ότι με εντολή Εισαγγελέα δεν πρέπει να απομακρυνθούν όλα τα επιβατικά οχήματα από τη Λάρισα και να μεταφερθούν σε ένα σημείο μέχρι το τέλος της έρευνας».
Κάπου εδώ εμφανίζονται και οι πραγματογνώμονες της Τροχαίας που προσφάτως αποφάνθηκαν και για τα βίντεο της εταιρείας με τις κάμερες:
«Επίσης παρουσιάστηκαν οι πραγματογνώμονες που ορίστηκαν από την Εισαγγελία κ. Μπαρτζόπουλος Σταύρος και Βασιλάκος Απόστολος, οι οποίοι ζητούσαν ενημέρωση για οποιαδήποτε πληροφορία ή εξέλιξη σχετικά με τα ευρήματα των τρένων». Δηλαδή, οι διερευνητές ζητούσαν ενημέρωση (που θα έπρεπε εκείνοι πρώτοι να έχουν) από τα στελέχη της εταιρείας που ελέγχεται για τις ευθύνες της στο δυστύχημα…
Εμφάνιση Ξιφαρά
Εδώ όμως εμφανίζεται στο προσκήνιο ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών Γιάννης Ξιφαράς:
«Το μεσημέρι ενημερώθηκα από τον κ. Ξιφαρά ότι το κατεστραμμένο τροχαίο υλικό πρέπει να απομακρυνθεί το συντομότερο δυνατό», γράφει το στέλεχος της Hellenic Train. Σαν να ήταν εκείνος επικεφαλής της διερεύνησης ή Εισαγγελέα,ς δίνει εντολή άμεσης απομάκρυνσης, ώστε μέσα στο Σαββατοκύριακο να έχει ελευθερωθεί τουλάχιστον μία από τις δύο γραμμές του τρένου.
Το στέλεχος της Hellenic Train δεν κάνει εδω καμία αναφορά στον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Χρήστο Τριαντόπουλο ή τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με καταθέσεις και πλήθος δημοσιευμάτων, την ίδια εκείνη ημέρα πραγματοποιήθηκε η επιτόπια σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν Τριαντόπουλος, Ξιφαράς και Αγοραστός και εκεί λήφθηκε η απόφαση για το «μπάζωμα», όπως ονομάστηκε η απομάκρυνση εκατοντάδων κυβικών χώματος από την περιοχή.
Ενώ, όμως, εις βάρος του κ. Αγοραστού έχουν ήδη ασκηθεί διώξεις και ο κ.Τριαντόπουλος μοιάζει να ετοιμάζεται ως «Ιφιγένεια» προκειμένου να διασωθεί κάθε άλλος κυβερνητικός υπεύθυνος, ο κ. Ξιφαράς έχει ως τώρα προστατευθεί με μεγάλη επιμέλεια. Είναι ένα από τα πρόσωπα που δεν κλήθηκαν να καταθέσουν στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τα Τέμπη, παρά το γεγονός ότι ήταν εκείνος που διαχειριζόταν τα θέματα του σιδηροδρόμου τόσο επί Κ. Αχ. Καραμανλή όσο και επί Γ. Γεραπετρίτη. Ήταν το ίδιο πρόσωπο που πριν έρθει ως Γενικός Γραμματέας στο υπουργείο το 2021, ήταν από το 2019 σύμβουλος στην διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ και αρμόδιος ακριβώς για έργα όπως εκείνα της σύμβασης 717 (σηματοδότηση-τηλεδιοίκηση-ETCS) που δεν ολοκληρώθηκαν αλλά θα μπορούσαν να αποτρέψουν την καταστροφή στα Τέμπη. Όμως η εξεταστική-παρωδία, προτίμησε να καλέσει υπουργούς και στελέχη από την δεκαετία του ‘90, όπως τον Τάσο Μαντέλη… Για τον ρόλο του Γιάννη Ξιφαρά θα μιλήσουμε όμως και παρακάτω.
Η αστυνομική φύλαξη και ο αγωγός φυσικού αερίου
Παράλληλα με την επιχείρηση ταχείας εκκαθάρισης του χώρου, το απόγευμα της Παρασκευής αρχίζουν να εμφανίζονται και κάποιοι φόβοι για αλλοίωση στοιχείων, έστω και καθυστερημένα:
«Το απόγευμα, κατά την επιτόπια επίσκεψη του Περιφερειάρχη, ενημερώθηκα ότι στην περιοχή Ζάχαρη-Κουλούρι όπου μεταφέρονται τα τεμάχια χρειάζεται περίφραξη για τη φύλαξή τους αφού αποτελούν προανακριτικό υλικό και για μελλοντική χρήση από τυχόν πραγματογνώμονες». Μόνον τότε, «ο χώρος άρχισε να φυλάσσεται και από την Αστυνομία».
Το στέλεχος της Hellenic Train δίνει και μια δική του εκδοχή για το μπάζωμα της περιοχής αλλά και την μεταγενέστερη προσπάθεια της κυβέρνησης να το δικαιολογήσει μέσω της ύπαρξης αγωγού φυσικού αερίου που περνά δίπλα από τις γραμμές του τρένου:
«Μετά την απομάκρυνση της ηλεκτράμαξας 120012, προκειμένου να συνεχιστούν το βράδυ οι εργασίες για την απομάκρυνση των βαγονιών, των μεταλλικών πλακών και όλων των εξαρτημάτων, συμφωνήθηκε η μεταφορά του γερανού του κ. Μπίντα. Στο μεταξύ, διαμορφώθηκε χώρος στην πλευρά του επιβατικού τρένου, ώστε να μπορούν να στηθούν και οι δύο μεγάλοι γερανοί για την απομάκρυνση των βαγονιών. Να σημειωθεί ότι στην περιοχή δίπλα από τη γραμμή διέρχεται ο κεντρικός αγωγός φυσικού αερίου. Για τον λόγο αυτό σημειώθηκε η πορεία του και περιορίστηκε ο χώρος όπου μπορούσαν να στηθούν τα πόδια του γερανού».
Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση έχει ισχυριστεί ότι απομακρύνθηκαν χώματα (που θα μπορούσαν να περιέχουν κρίσιμες αποδείξεις αλλά και ανθρώπινα υπολείμματα) για να στερεωθεί το έδαφος και να μην κινδυνεύσει ο αγωγός που περνά από κάτω. Όμως, η αναφορά λέει σαφώς ότι σημάνθηκε ο χώρος που περνά ο αγωγός και οι γερανοί πάτησαν μακριά από αυτόν.
Διαβάστε τη συνέχεια της έρευνας του Άρη Χατζηγεωργίου στο datajournalists.co.uk